İslamiyette Tesbih
Bu ayetlerde Allah’ı hamd ile tesbihten bahsediliyor. Demek ki hamd ile tesbih kavramları birbirlerini tamamlıyor. Allah’ı hamdetmeyen toplum veya şahıslar gerçek anlamda Allah’ı tesbih etmemiş sayılır.
Haydi, Rabbinin yüce ismi ile tesbih et. Hakka/52
Kainattaki her şey elektrona varıncaya kadar hepsi, Allah’ı tesbih etmektedir:
Göklerde ve yerde olan kimselerin, sıra sıra uçan kuşların Allah’ı tesbih ettiğini görmez misin? Her biri kendi niyaz ve tesbihini bilir. Allah, onların yaptıklarını bilendir. Nur/41
Göklerde ve yerde bulunan her şey Allah’ı tesbih etmektedir. O, azîzdir, hakîmdir. Hadid/1
Göklerde olanlar da yerde olanlar da Allah’ı tesbih ederler. O güçlüdür, Hakim’dir. Haşr/1
O, yaratan, var eden, varlıklara şekil veren Allah’tır. En güzel isimler O’nundur. Göklerde ve yerde olanlar, O’nu tesbih ederler. O, öyle üstündür, öyle hikmet sahibidir. Haşr/24
Göklerde olanlar da yerde olanlar da Allah’ı tesbih ederler. O, güçlüdür, Hakim’dir. Saf/1
Göklerde ve yerde olanların hepsi, mülkün sahibi, eksiklikten münezzeh, azîz ve hakîm olan Allah’ı tesbih eder. Cuma/1
Göklerde olanlar ve yerde bulunanlar Allah’ı tesbih ederler. Hükümranlık O’nundur, Övülmek O’na mahsustur. O herşeye Kadir’dir. Tegabun/1
Tesbih kavramıyla ilgili dikkat edilmesi gereken ayetlerden birisi de Kalem suresindeki bahçe sahiplerinin tavırları:
En mutedil olanları: «Ben size Rabbinizi tesbih etsenize, demedim mi?» dedi. Kalem/28
Rabbimizi tesbih ederiz; doğrusu biz (kendi kendimize) yazık etmişiz, dediler. Kalem/29
Bahçe sahiplerindeki mutedil –vasat-kişi ,onların aldığı karara uymak istemiyordu. Onlara tesbih etmeleri gerektiğini söylüyordu. Ama bu tesbih, bizim bildiğimiz yani her gün ikame ettiğimiz namazdan sonra çekilen tesbih olmadığı aşikardır. Burada Rabbin tesbih edilmesi,miskinlere verilmesi gereken payın verilmesiydi. Başka bir deyimle Allah’ın emir ve iradesine teslim ve tabi olmaktı. Bunun aksi ise zulümdür. Yani miskinlere verilmesi gereken payın verilmemesi zülümdür.
Kur’an,tesbih kavramının bir bütünlük içinde, insanın hayatının her alanında tesbih etmesi gerektiğini vurguluyor:
Bu ayetlere benzer bir çok ayet vardır Kuranda. Kur’an kavramları, yaşanan tarihsel süreç içerisinde aslı anlamlarından soyutlanıp, daha çok şekilsel anlamlar kazandırılmıştır. Bu da bizlerin Kur’andan uzaklaşmasının sonucunu doğurmuştur. Kur’anı anlamak istiyorsak kavramları yerli yerinde kullanmak ve Kur’anın o kavrama biçtiği rolü kavramak gerekiyor herhalde. İnsanlar dinini gerçek anlamda öğrenmezse, Allah’ı gerçek anlamda tesbih edemez.
